Longontsteking (pneumonie)

Wat is longontsteking?  

Een longontsteking is een infectie van het longweefsel in een of beide longen (dubbele longontsteking). De infectie wordt veroorzaakt door micro-organismen, meestal bacteriën of virussen, die worden overgedragen via de lucht die je inademt. 

Wat zijn de symptomen van longontsteking bij volwassenen?  

De ontsteking van de longen maakt het moeilijker om zuurstof op te nemen en moeilijker om te ademen. Ook zwelt het slijmvlies op. Dit vernauwt de luchtwegen en kan leiden tot een piepende ademhaling, vooral bij kinderen.  

Longontsteking varieert in ernst, afhankelijk van veel factoren zoals het micro-organisme dat de infectie heeft veroorzaakt, leeftijd en algemene gezondheid. Omdat er veel oorzaken van longontsteking zijn, kunnen de symptomen ook variëren. Milde symptomen kunnen lijken op een gewone verkoudheid of griep (malaise, hoesten, koorts, etc.), maar ze duren langer en verergeren als ze onbehandeld blijven. Bij ouderen, mensen die al ziek zijn en mensen met een verzwakt immuunsysteem kan dit ernstigere symptomen veroorzaken en opname in het ziekenhuis vereisen. 

Veel voorkomende symptomen van longontsteking zijn: 

• pijn op de borst bij ademhalen of hoesten. 
• hoesten 
• moe en zwak gevoel 
• koorts, zweten en koude rillingen 
• kortademigheid 
• verwardheid, vooral bij mensen ouder dan 65 jaar. 

Ook longontsteking zonder koorts of hoesten komt voor, vooral bij ouderen.  

Wat zijn de symptomen van longontsteking bij kinderen en baby’s? 

Kinderen jonger dan twee jaar lopen een groter risico op longontsteking. Dit komt omdat hun immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld is. Jonge kinderen kunnen ook per ongeluk kleine stukjes voedsel of speelgoed inademen die een ontsteking kunnen veroorzaken. 

Kinderen kunnen andere symptomen van longontsteking hebben dan volwassenen, vooral kinderen jonger dan zeven jaar. De symptomen bij kinderen zijn onder andere: 

• piepen of fluiten 
• oppervlakkige en snelle ademhaling 
• moeite met eten  
• buikpijn of overgeven 
• minder interesse in spelen en minder contact met de omgeving 
• het kind is bleek  

Wat is de oorzaak van een longontsteking?  

De infectie in het longweefsel wordt veroorzaakt door micro-organismen die worden overgedragen via de lucht die je inademt.  

Voorbeelden van micro-organismen zijn:  

• Bacteriën. De meest voorkomende oorzaak van een bacteriële longontsteking is de pneumokokkenbacterie. Het kan hierdoor direct optreden of als gevolg van een verkoudheid of griep.
• Mycoplasma. Mycoplasma pneumoniae is een kleine bacterie zonder celwand. Die veroorzaakt meestal een mildere vorm van de ziekte met een langer beloop.  
• Schimmel. Longontsteking veroorzaakt door schimmels komt het meest voor bij mensen met chronische ziekten of een verzwakt immuunsysteem, zoals een HIV-infectie.   
• Virussen. Sommige verkoudheids- of griepvirussen kunnen longontsteking veroorzaken. Voorbeelden van virussen zijn RSV, influenzavirus en coronavirus. Het is ook de meest voorkomende oorzaak van longontsteking bij kinderen jonger dan 5 jaar.  

Een andere oorzaak is wanneer er iets vreemds in de longen komt, zoals eten, drinken, braaksel of speeksel. Dit type longontsteking wordt aspiratiepneumonie genoemd.  

Een chemische longontsteking komt ook voor. Dit is een ernstige vorm die wordt veroorzaakt doordat giftige vloeistoffen of oplosmiddelen in de longen terechtkomen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als kinderen per ongeluk oplosmiddelen inslikken en de vloeistof overgeven, die vervolgens in de longen kan terechtkomen. 

Is longontsteking besmettelijk?  

Een longontsteking is in de meeste gevallen besmettelijk via pathogene deeltjes die via speeksel (hoesten, niezen, praten, snotteren) worden overgedragen. Door inademing komt de andere persoon hiermee in contact, wat kan leiden tot besmetting van deze persoon.  

Echter niet iedereen die in contact komt met iemand met een longontsteking zal zelf ook een longontsteking ontwikkelen. Hierbij spelen nog andere factoren een rol zoals: gezondheidstoestand, leeftijd, immuniteit etc. 

Behandeling van longontsteking 

De keuze van de behandeling voor longontsteking hangt af van de oorzaak van de ziekte. Longontsteking veroorzaakt door bacteriën wordt behandeld met antibiotica. Op welke antibiotica de bacteriën precies reageren, verschilt.  Als de infectie wordt veroorzaakt door een virus, werken antibiotica niet. 

Als de symptomen ernstig worden, moet je mogelijk in het ziekenhuis worden opgenomen. Dit is vooral het geval als de ademhaling ernstig is aangetast.  

Wanneer moet je dringend een arts raadplegen? 

Bij een vermoeden van een longontsteking dien je steeds een arts te raadplegen.  

Zoek meteen medische hulp als een van de alarmsymptomen van toepassing zijn:  

• Als je ouder bent, een longziekte hebt, een verzwakt immuunsysteem of een andere aandoening waardoor je een risico loopt op het ontwikkelen van ernstigere symptomen en tekenen van longontsteking.  
• Als je een kind hebt met tekenen van longontsteking dat zich erg onwel lijkt te voelen, bijvoorbeeld lusteloos en suf is en moeilijk aanspreekbaar is. 
• Als jij of je kind snel merkbaar slechter wordt, zoals hoge koorts met rillingen en trillen. 
• Als jij of jouw kind grote moeite hebt/heeft met ademhalen, moet je dringend medische hulp inroepen door 112 te bellen of je kind via spoedgevallen te laten beoordelen. 

Wat kun je zelf doen? 

Bij een vermoeden van een longontsteking dien je steeds een arts te raadplegen, ongeacht voorafgaande gezondheidstoestand. Ook jonge gezonde mensen kunnen hiervan ernstig ziek worden. Enkele tips: 

In het geval van een milde luchtweginfectie is het belangrijk om je lichaam de tijd en energie te geven om de ziekte te verwerken. Je kunt hierbij denken aan: 

• Rust uit en doe het rustig aan. Je hoeft niet liggend te rusten, maar je kan rechtop gaan zitten. Indien je de kracht hebt, kan je korte wandelingen maken. Je moet echter lichaamsbeweging en fysieke inspanning vermijden. 
• Drink veel water. Dit is belangrijk omdat het slijm dan gemakkelijker kan worden opgehoest, het hoesten verlicht en het verloren vocht tijdens koorts aanvult.  
• Symptomen zoals hoesten en moeizame ademhaling worden erger als je gaat liggen. Je kunt je slaaphouding verhogen door een extra kussen te gebruiken, een kussen onder de matras te leggen of het hoofdeinde van het bed te verhogen met boeken of blokken. 
• Koortswerende medicijnen kunnen verlichting geven als je hoge koorts hebt.  
• Blijf thuis zolang je ziek bent, zodat je anderen niet besmet. 

Hoe kan Doktr je helpen? 

Via de Doktr-app spreek je snel met een erkende huisarts via video, zonder afspraak. De huisarts kan je helpen bij het beoordelen van de symptomen, je advies geven en een correcte behandeling voorschrijven. Als je behandeling zoekt voor een kind, moet het kind bij het consult aanwezig zijn.  

Schreef de dokter medicatie voor? Dan vind je de voorschriften meteen terug in de app of op je elektronische identiteitskaart (eID). Te ziek om te werken? Dan ontvang je een digitaal ziektebriefje in de app.

Zoek hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

Hier hebben we enkele korte vragen en antwoorden over longontsteking verzameld.

• Hoe kan ik longontsteking voorkomen?

  Als je tot een groep mensen behoort die een hoger risico loopt om longontsteking te krijgen, kun je extra voorzichtig zijn: 

  • Laat je vaccineren. Als je ouder bent dan 65 en tot een risicogroep behoort, moet je jezelf laten vaccineren. Er bestaat geen vaccin voor alle varianten van een longontsteking, maar er zijn wel vaccins voor influenza en pneumokokken, twee veelvoorkomende verwekkers.  Voor kinderen zijn relevante vaccins opgenomen in het algemene vaccinatieprogramma - vaccins tegen pneumokokken en tegen de bacterie Hib (haemophilus influenzae type b). 
  • Was je handen vaak en grondig. Dit beschermt tegen ziekteverwekkers in de lucht. 
  • Bescherm jezelf tegen infectie. Houd afstand van mensen die symptomen van de luchtwegen hebben. Vermijd ontmoetingen met mensen die ziek zijn en grote mensenmassa's wanneer er een hoog infectierisico is.  
  • Stop met roken. Roken verzwakt de verdediging van de longen tegen infecties van de luchtwegen. 
  • Houd je immuunsysteem sterk. Vergeet niet om jezelf in goede conditie te houden door goed te slapen, gezond te eten en regelmatig te bewegen. 
• Wat is een bronchopneumonie? 

  Dit is een longontsteking die ontstaat in de bronchiën (de grotere luchtpijptakken). Bij bronchopneumonie is meestal een bovenste deel van de long of een klein deel van de longkwabben ontstoken. Hierbij verschilt een bronchopneumonie van een pneumonie, omdat bij een pneumonie een volledige longkwab is ontstoken, in dit geval meestal de longblaasjes aan de onderzijde van de longen. Beide begrippen worden wel vaak door elkaar heen gebruikt. 

• Wie zijn de risicogroepen voor longontsteking?

  Iedereen kan longontsteking krijgen, maar er zijn twee leeftijdsgroepen die een hoger risico lopen dan andere: 

  • Kinderen en baby’s jonger dan twee jaar. 
  • Mensen ouder dan 65 jaar 

  Andere factoren die het risico verhogen zijn: 

  • Bepaalde chronische ziekten zoals astma, chronische obstructieve longziekte (COPD), andere longziekten, diabetes en hartaandoeningen. 
  • Actief en passief roken, omdat dit de natuurlijke afweer van de longen tegen bacteriën en virussen aantast. 
  • Verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door HIV/AIDS, transplantaties, chemotherapie of andere medicatie die het immuunsysteem ondermijnt. Dit maakt het moeilijker voor het lichaam om bacteriën en virussen te bestrijden. 
• Wat zijn de symptomen van een beginnende longontsteking?

  Het kan vaak moeilijk zijn om een beginnende longontsteking te onderscheiden van een milde luchtweginfectie. Dit omdat onderstaande symptomen bij beide aandoeningen aanwezig kunnen zijn: 

  • hoesten 
  • malaisegevoel 
  • koorts 
  • hoofdpijn 
  • keelpijn 
  • verminderde inspanningstolerantie 

  Indien deze symptomen verergeren in de tijd of toenemen in ernst wordt de kans dat het gaat om een longontsteking groter. 

• Hoelang is de nasleep van een longontsteking?

  Veel mensen hebben problemen met hoesten en voelen zich nog lange tijd moe nadat de longontsteking is genezen. Het kan lang duren, van een paar weken tot maanden, om volledig te herstellen. Dit hangt af van de ernst van de infectie en je algehele gezondheid. Over het algemeen verloopt het herstel sneller bij kinderen en duurt het langer naarmate je ouder wordt. 

• Wat zijn de gevaren van een longontsteking?

  Een ernstige longontsteking kan gevaren met zich meebrengen als ze onbehandeld blijft;  

  • ernstig ziek zijn 
  • onvoldoende opname zuurstof met respiratoir falen 
  • sepsis (bloedvergiftiging) 
  • longabces 
  • overlijden 

   

  Het is van belang om medisch advies te verkrijgen bij vermoeden van een longontsteking