Voedselvergiftiging

Wat is voedselvergiftiging?

Voedselvergiftiging is een maagziekte die wordt veroorzaakt door het consumeren van voedsel of drank die bacteriën, virussen, parasieten of giftige stoffen bevat.

Wat zijn de symptomen van voedselvergiftiging?

Voedselvergiftiging geeft symptomen die kunnen variëren afhankelijk van de oorzaak. De symptomen treden vaak relatief snel op, een paar uur na het eten van besmet voedsel, en verdwijnen binnen één tot twee dagen.

Meestal veroorzaakt voedselvergiftiging een of meer van de volgende symptomen:

• misselijkheid
• braken
• waterige diarree
• buikpijn
• koorts

Wat is de oorzaak van voedselvergiftiging?

Verontreinigingen kunnen in elk stadium van de voedselketen in voedsel terechtkomen, bij productie, oogst, verpakking, transport, opslag en bereiding. Ze kunnen aanwezig zijn in voedsel dat je in de supermarkt koopt of in voedsel dat je eet op restaurant. Je kunt ook ziek worden door de manier waarop je thuis met voedsel omgaat.

Een veel voorkomende oorzaak van voedselvergiftiging is voedsel dat buiten de koelkast is blijven liggen of niet genoeg is verhit. Hierdoor kunnen bepaalde bacteriën gifstoffen produceren in het voedsel. Dat veroorzaakt binnen een paar uur symptomen. 

Voedselvergiftiging kan ook worden veroorzaakt door gifstoffen die in de grond en bij groenten zitten of door natuurlijke gifstoffen die in planten worden gevormd, zoals solanine in aardappelen en het gif in vliegenzwammen.

Een derde oorzaak van voedselvergiftiging is besmetting met bacteriën die een darminfectie veroorzaken, bijvoorbeeld salmonella, campylobacter of listeria.

Hoe voorkom je voedselvergiftiging?

Je kunt het risico om ziek te worden van voedsel verminderen door de volgende adviezen toe te passen:

Was je handen, keukengerei en werkoppervlakken vaak. Was je handen altijd met warm water en zeep voordat je gaat koken. Maak ook alle keukengerei en -oppervlakken schoon met warm water en afwasmiddel. Was je handen en keukengerei na het aanraken van rauw vlees, vis en kip.

• Houd rauwe ingrediënten en kant-en-klaar voedsel gescheiden. Denk er bij het boodschappen doen, koken en bewaren van voedsel altijd aan om rauw vlees, kip, vis en zeevruchten uit de buurt van groenten en kant-en-klaar voedsel te houden om besmetting te voorkomen.
• Kook je eten op de juiste manier. Je kunt veel verontreinigingen neutraliseren door voedsel op een veilige temperatuur te bereiden. Gebruik gerust een thermometer. Kip moet worden verhit tot minstens 65 graden. Als je kant-en-klaar voedsel eet, zorg er dan voor dat je het goed verhit.
• Koel voedsel zo snel mogelijk af of vries het in. Dit is vooral belangrijk in de zomermaanden wanneer voedsel sneller bederft. Kleine hoeveelheden lauwwarm voedsel kun je meteen in de koelkast zetten, grotere hoeveelheden kun je eerst laten afkoelen. Verdeel het over kleinere bakjes zodat het sneller afkoelt.
• Ontdooi bevroren voedsel in de koelkast. De veiligste manier om bevroren voedsel te ontdooien is het in de koelkast te zetten, niet op kamertemperatuur.

Hoelang duurt voedselvergiftiging?

De symptomen verdwijnen meestal binnen 24 uur, soms na een paar dagen.

Wat kun je zelf doen bij voedselvergiftiging?

De symptomen verdwijnen meestal binnen één tot twee dagen. Gedurende deze tijd zijn er dingen die je kunt doen om de symptomen te verlichten, je herstel te bevorderen en het risico op uitdroging te verminderen:

• Geef je maag rust. Vermijd eten en drinken gedurende enkele uren in de meest acute fase.
• Drink weinig en vaak. Zuig op ijsblokjes of drink kleine slokjes water. Let op uitdrogingsverschijnselen, dat je kunt plassen en dat je urine niet te donker en geconcentreerd is.
• Begin kleine hoeveelheden te eten. Wanneer je je beter voelt, kun je beginnen met het eten van kleine hoeveelheden licht verteerbaar voedsel, zoals koekjes, toast, bananen, gekookte aardappelen en rijst.
• Vermijd bepaalde voedingsmiddelen en stoffen tot je je beter voelt. Dit zijn onder andere zuivelproducten, koffie en producten die cafeïne, alcohol of nicotine bevatten, en vet of sterk gearomatiseerd voedsel.
• Gebruik je eigen handdoek. Deel geen handdoeken en zorg ervoor dat je je handen wast met zeep na toiletgebruik.

Behandeling van voedselvergiftiging

Behandeling is zelden nodig en voedselvergiftiging gaat vanzelf over. Als de vergiftiging ernstig is, bijvoorbeeld door giftige paddenstoelen, moet je in het ziekenhuis worden behandeld. Dat geldt ook als je ernstige uitdrogingsverschijnselen vertoont. Dan heb je mogelijk hulp nodig om vocht binnen te krijgen.

Wanneer moet je medische hulp inroepen?

De meeste mensen hoeven geen arts te raadplegen bij voedselvergiftiging; de symptomen verdwijnen na een dag of twee. Neem contact op met je huisarts als een van de volgende situaties van toepassing is:

• Als je symptomen van voedselvergiftiging krijgt na een reis in het buitenland.
• Als je weinig plast, je urine donker is, je mond droog is en je moeite hebt om vocht vast te houden. Dan kan er sprake zijn van uitdroging.
• Als je symptomen van voedselvergiftiging hebt en een andere ernstige ziekte hebt.
• Als je al meer dan 24 uur braakt en er geen tekenen van verbetering zijn.
• Als je je erg moe, zwak en ziek voelt.
• Als je al meer dan een week diarree hebt en geen tekenen van verbetering ziet.

Zoek dringend medische hulp als een van de volgende zaken van toepassing is:

• Als je symptomen van voedselvergiftiging krijgt na het eten van paddenstoelen.
• Als je hoge koorts en koude rillingen hebt.
• Als je bloed braakt of bloederige ontlasting hebt.
• Als je ernstige buikpijn hebt die niet overgaat na overgeven en naar het toilet gaan.

Hoe kan Doktr je helpen?

Via de Doktr-app spreek je snel met een erkende huisarts via video, zonder afspraak. De huisarts kan je helpen bij het beoordelen van de symptomen, je advies geven en een correcte behandeling voorschrijven.

Bij ernstige symptomen van voedselvergiftiging is digitale zorg niet geschikt en moet je fysieke zorg zoeken.

Schreef de dokter medicatie voor? Dan vind je de voorschriften meteen terug in de app of op je elektronische identiteitskaart (eID). Te ziek om te werken? Dan ontvang je een digitaal ziektebriefje in de app.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

Krijg hier antwoord op enkele korte veelgestelde vragen over voedselvergiftiging.

• Wat is de incubatietijd van voedselvergiftiging?

  De tijd tussen het moment dat je iets verkeerds eet en het moment dat je symptomen krijgt varieert. Dit kan een paar uur of enkele dagen zijn, afhankelijk van de oorzaak. Als de oorzaak voedsel is, zoals een buffet of slecht verhitte voeding, kun je vaak binnen een paar uur symptomen krijgen. Als de oorzaak salmonella of een andere darminfectie is, is de tijd tussen de besmetting en de symptomen iets langer, van een dag tot een paar dagen.

• Heb ik een voedselvergiftiging of buikgriep?

  De klachten van voedselvergiftiging en buikgriep lijken erg op elkaar. Ze hebben dezelfde symptomen: buikpijn, diarree en braken.

  Voedselvergiftiging krijg je door het eten van verontreinigd voedsel. Buikgriep krijg je door besmetting met een virus of bacterie via een andere persoon, en geeft je vaker koorts.

• Helpt cola tegen voedselvergiftiging?

  Bij voedselvergiftiging kan je uitdrogen door braken en diarree. Om te voorkomen dat je uitdroogt, moet je voldoende water drinken.

  Je voegt dan het best zouten en suikers aan het water toe. Dat kan met Oral Rehydration Salts (ORS). In Aquarius en cola zitten al zout en suikers, dus dit zijn ook goede opties. Er zitten echter geen stoffen in cola die voedselvergiftiging sneller laten genezen.

• Is voedselvergiftiging besmettelijk?

  Voedselvergiftiging is vaak niet besmettelijk van persoon op persoon. Je moet wel goed je handen wassen en oppassen met het bereiden van voedsel omdat je wel iemand kan besmetten via voedsel. Pas ook op met het verschonen van kinderen en was je handen vaak.

• Voedselvergiftiging tijdens de zwangerschap: is het schadelijk?

  Alleen als de voedselvergiftiging veroorzaakt wordt door listeria of toxoplasma kan het schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het kindje. Tijdens de zwangerschap is het extra belangrijk om te voorkomen dat je uitdroogt. Contacteer je huisarts bij twijfels.