Acne

Acne is eigenlijk hetzelfde als puistjes. Door een opeenhoping van talg en dode huidcellen verstopt de opening van de talgklieren.  

Daardoor krijg je zogenaamde mee-eters. Die kunnen ontstoken raken als er bacteriën in de talgklier vastzitten. Een ontstoken talgklier vormt een rode of gele verhoging: een puistje. 

Hormonale acne ontstaat door veranderingen tijdens de puberteit. Die zorgen ervoor dat er extra talg wordt aangemaakt. Samen met huidresten kan het talg dan de opening van de klier verstoppen, waardoor er een mee-eter, ook wel comedo genoemd, ontstaat. 

Tijdens de adolescentie neemt de productie van propionibacterium acnes toe. Als die bacterie de talgklier binnendringt, kan dit een ontsteking veroorzaken en bijdragen tot de vorming van puisten.  

De grootste talgklieren bevinden zich in het aangezicht, op het bovenste deel van de borst, op de rug en op de schouders. Daarom komen puisten op rug, schouders en borst ook het meeste voor, net als puistjes op het voorhoofd. 

Er zijn ook ernstigere vormen van acne, waaronder cystische acne. Dit is in mensentaal een onderhuidse puist. Hier zijn niet de verstopte en ontstoken poriën de oorzaak, maar vormt er zich dieper in de huid een ontsteking. 

De kans om acne te krijgen is deels erfelijk. Bijna alle jongeren tussen 15 en 25 jaar hebben er wel eens last van. Sommigen meer dan anderen. 

Je kunt ook acne krijgen omdat je:

• medicatie gebruikt die cortisone bevat
• medicatie met lithium inneemt
• medicatie met hormonen gebruikt, zoals bepaalde anticonceptiepillen
• werkt in een warme en vochtige omgeving
• vette middelen gebruikt op de huid, zoals zonnecrème en cosmetica

De meeste bekende vorm van acne is acne vulgaris. Het komt meestal voor tijdens de adolescentie en wordt gekenmerkt door:  

• bultjes met een wit of zwart kopje (comedonen)
• rode bultjes (papels) met uiteindelijk vaak een geel kopje (pustel)
• lokalisatie in het gezicht, soms op de borst, rug en schouders
• meestal genezing zonder littekens

Ernstige acne kan ook leiden tot: 

• grote pijnlijke knobbels
• holle cysten die dieper in de huid dringen
• zwelling en pijn
• littekens nadat de uitslag genezen is

Acne kan ook sociale en psychologische gevolgen hebben en leiden tot depressie, sociale uitsluiting en angst. 

Acne kan worden onderverdeeld volgens de ernst: 

• Milde acne of oppervlakkige acne, die wordt gekenmerkt door voornamelijk comedonen (mee-eters) 
• Matige acne, gekenmerkt door rode, pijnlijke knobbels (ontstoken talgklieren) 
• Ernstige acne, die wordt gekenmerkt door grotere knobbels en ontstekingen die littekens achterlaten 

Acne die aanhoudt na de leeftijd van 25 jaar of pas op volwassen leeftijd begint, wordt acne tarda genoemd. Dit type acne is soms moeilijk te onderscheiden van een andere huidaandoening die rosacea wordt genoemd. 

Om acne te behandelen, kun je deze drie stappen een of twee keer per dag doorlopen: 

• Was je huid met lauw water, eventueel met een milde zeep, en dep vervolgens voorzichtig droog. Meer dan twee keer per dag wassen helpt niet, aangezien puisten niet te wijten zijn aan een onzuivere huid. 
• In de supermarkt of apotheek vind je verschillende reinigingsmiddelen voor de huid, specifiek tegen acne. Deze openen de poriën van het gezicht, zodat de talgklieren minder snel verstopt raken, of hebben een antibacteriële werking om ontsteking tegen te gaan. Daardoor raken de talgklieren minder snel verstopt.  
• Wanneer dit onvoldoende helpt, zijn er vrij te verkrijgen middelen in de apotheek die benzoylperoxide bevatten. Dit is een bacteriedodende stof die inwerkt op de acnebacterie. Benzoylperoxide doet de huid ook schilferen, wat betekent dat er minder huidresten achterblijven die de talgklieren kunnen verstoppen. Vraag gerust advies aan een dokter wanneer je twijfelt om dit middel te gebruiken. 
• Hydrateer de huid zodat deze niet uitdroogt, maar vermijd vette crèmes en oliën. Die verstoppen de talgklieren en kunnen het probleem verergeren. 

Volg eventueel ook deze tips tegen puistjes: 

• Zonnen helpt niet tegen puisten. Zonlicht kan eventueel de ontsteking tijdelijk onderdrukken, maar vaak komen de puisten later meer uitgesproken terug. 
• Het is niet bewezen dat de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen acne kan beïnvloeden. 
• Wees voorzichtig met make-up, want deze kan de huid irriteren. Vermijd ook make-up die vette oliën of andere vetten bevat.

Puistjes verwijderen doe je best niet door ze uit te knijpen. Dit kan de talgklier beschadigen, waardoor de ontsteking verergert. Als je in een ontstoken papel of pustel steekt of snijdt, vergroot je ook het risico op littekens.  

Mee-eters met een zwart puntje kun je eventueel wel zachtjes uitdrukken met de zijkant van je vingers. Zorg dan dat je handen proper zijn. 

Het doel van de behandeling is om het ongemak te verlichten en het risico op littekens te verkleinen. Wat doen tegen puisten die onvoldoende verbeteren met de vrij verkrijgbare middelen? Bij ernstige acne kun je medicijnen laten voorschrijven. 

Er zijn verschillende soorten middelen en medicatie tegen puisten. Welk middel je krijgt voorgeschreven, hangt af van het type acne, waar op je lichaam het voorkomt en hoe wijdverspreid het is. Een ander belangrijk aspect is hoe het je mentaal beïnvloedt. Het is niet ongebruikelijk dat jij en je dokter verschillende behandelingen moeten proberen om erachter te komen wat voor jou werkt. 

Acne wordt meestal behandeld in de volgende stappen: 

• Puisten worden voornamelijk lokaal behandeld met crème of gel die op de huid wordt aangebracht. Deze middelen bevatten retinoïnezuur, adapaleen of benzoylperoxide. Je kunt ook combinatieproducten proberen. Retinoïnezuur mag je echter niet gebruiken tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Lokale middelen volstaan meestal om milde acne met alleen comedonen te behandelen. 
• Wanneer crèmes of gels niet helpen, worden soms tabletten met een antibioticum gebruikt, steeds in combinatie met lokale behandeling. 
• Bij vrouwen kan de dokter ook een hormonale behandeling voorstellen. Vrouwen die een gewone anticonceptiepil nemen, hebben vaak veel minder last van puisten. 
• Als het bovenstaande niet helpt of als je een bepaald type ernstige acne hebt (nodulocystische acne), kan het aangewezen zijn een dermatoloog te raadplegen, die zal beoordelen of je in aanmerking komt voor isotretinoïnetabletten. Dit is een zeer doeltreffend middel tegen acne, maar kan ook enkele bijwerkingen hebben, waarvoor opvolging bij een dokter noodzakelijk is. 

Deze lokale middelen en tabletten gaan acne op verschillende manieren tegen: 

• Lokale middelen doen de huid afschilferen, zodat er minder huidresten achterblijven die de talgklieren kunnen verstoppen. 
• Sommige middelen, voornamelijk isotretinoïne, verminderen de talgproductie zodat de talgklieren niet verstopt raken. 
• De meeste middelen verminderen ook ontstekingen, onder meer door een antibacteriële werking. 

Acne geneest meestal zonder blijvende letsels, maar in sommige gevallen kan het littekens achterlaten. Littekens die na een jaar niet verdwenen zijn, kunnen behandeld worden door een plastisch chirurg of gespecialiseerde dermatoloog. Alvorens de littekens te behandelen moet je een jaar wachten, zodat de huid volledig is genezen. 

Naast het feit dat littekens esthetisch storend kunnen zijn, zijn ze ook gevoelig voor zonlicht. Zoek daarom snel behandeling voor je acne als vrij verkrijgbare medicijnen niet helpen, zodat je geen littekens krijgt. 

Op sommige plaatsen zijn de poriën in de huid groter en zijn er ook grotere talgklieren. Grotere poriën vind je in het gezicht en op voorhoofd, borst, rug, nek en schouders. Daarom krijg je ook gemakkelijker acne op deze plaatsen. 

Zoek hulp als je: 

• een uitgebreide vorm van acne hebt
• grote pijnlijke knobbeltjes hebt
• littekens krijgt door de acne
• je slecht of onzeker voelt over je puistjes 
• al meer dan zes weken vrij verkrijgbare medicijnen gebruikt zonder beterschap

De erkende artsen op de Doktr-app kunnen je helpen met advies en een beoordeling van je symptomen. Als ze het nodig achten, kunnen ze ook bepaalde middelen en medicijnen voorschrijven.