Bipolaire stoornis (manische depressie)

Wat is een bipolaire stoornis?

Bij een bipolaire stoornis worden periodes van depressie afgewisseld met periodes van opwinding en verhoogde activiteit, ook wel manie genoemd. Tussen deze periodes kan een lange periode zitten waarin het leven normaal verloopt.

Vroeger werd deze stoornis ook wel manische depressie genoemd.

Verschillende vormen van bipolaire stoornis

Er zijn twee soorten bipolaire stoornissen, bipolair type 1 en bipolair type 2.

• Bipolair type 1 verwijst naar de aandoening waarbij depressie wordt afgewisseld met manische periodes.
• Bipolair type 2 betekent dat depressie wordt afgewisseld met een mildere vorm van manische periodes, die hypomanie wordt genoemd. Een hypomane fase is vaak korter en heeft minder ernstige gevolgen dan een manie.

Het is niet ongewoon dat iemand met een bipolaire stoornis ook andere psychiatrische stoornissen heeft, zoals ADHD, angststoornissen en stoornissen in de impulsbeheersing.

Wat is de oorzaak van een bipolaire stoornis?

Erfelijkheid speelt een grote rol bij de ontwikkeling van een bipolaire stoornis. Mensen die een familielid hebben met een bipolaire stoornis, lopen een grotere kans om ook zelf een stoornis te ontwikkelen.

Ook andere factoren spelen een rol bij het uitlokken van de ziekte, bijvoorbeeld pijnlijke levensgebeurtenissen als een scheiding of overlijden.

Wat zijn de symptomen van een bipolaire stoornis?

Bipolaire stoornis betekent dat je periodes van depressie hebt, afgewisseld met periodes van manie of hypomanie.

Typische symptomen van depressie zijn:

• Sombere stemming
• Gebrek aan initiatief
• Verlies van interesse in dingen die je vroeger leuk vond
• Een gevoel van hopeloosheid en gebrek aan vertrouwen in de toekomst
• Moeite met inslapen of enkele uren te vroeg wakker worden
• Verminderde eetlust

Typische symptomen van manie zijn:

• Een opgewekte stemming
• Verhoogd zelfvertrouwen
• Verlies van beoordelingsvermogen en impulsief gedrag
• Minder slapen dan gewoonlijk, maar je toch niet moe voelen
• Snelle gedachten en het gevoel dat je omgeving traag is

Als de manische periode voorbij is, kan het heel moeilijk zijn om alles wat er gebeurd is op een rijtje te zetten. Vaak geeft de persoon die een manische periode doormaakt veel geld uit, wat verwoestende financiële gevolgen kan hebben. Het komt ook vaak voor dat iemand zich op andere manieren onverantwoord gedraagt. Soms treden tijdens de manie psychotische symptomen op, zoals auditieve hallucinaties, grandioze wanen of het gevoel achtervolgd te worden.

Mensen met een bipolaire stoornis type 2 hebben een mildere vorm van de opgewonden fase die hypomanie wordt genoemd. De symptomen van hypomanie zijn niet zo intens en duren niet zo lang. Wanen en hallucinaties komen niet voor bij hypomanie, en een hypomane fase leidt zelden tot de ernstige gevolgen van een manische fase.

Een hypomane periode kan aanvankelijk positief worden ervaren als energiek, maar is in wezen niet vol te houden. Ze gaat uiteindelijk over in negatievere symptomen, zoals prikkelbaarheid en een toestand die lijkt op vermoeidheid.

Typische symptomen van hypomanie zijn:

• Verminderde behoefte aan slaap (vaak een vroeg symptoom)
• Vol energie en initiatief zijn
• Zich extra positief voelen
• Creativiteit en geestdrift

Wat kun je zelf doen?

Als je al onder behandeling bent voor een bipolaire stoornis, moet je waakzaam zijn voor de waarschuwingssignalen die voorafgingen aan eerdere periodes van manie of depressie. Vermijd de triggers die ze in het verleden hebben veroorzaakt.

Zorg ook voor voldoende slaap en breng regelmaat in je dagelijkse leven.

Behandeling voor bipolaire stoornis

Bipolaire stoornis wordt behandeld met stemmingsstabiliserende medicijnen die het risico op nieuwe periodes van depressie en manie verminderen.

Neem de medicatie zoals voorgeschreven door de psychiater, en stop medicatie nooit op eigen initiatief.

Veel mensen vinden het nuttig om medicatie te combineren met therapie. Therapie kan verschillende vormen aannemen die elkaar aanvullen, zoals cognitieve gedragstherapie in combinatie met gezinstherapie.

Wanneer moet je medische hulp zoeken?

De behandeling van een bipolaire stoornis verschilt van de behandeling van een depressie. Daarom is het belangrijk dat de juiste diagnose gesteld wordt. Als je vermoedt dat je een bipolaire stoornis hebt, moet je hulp zoeken. Een vroege diagnose en behandeling verbeteren de prognose.

Hoe kan Doktr je helpen?

De erkende Belgische artsen op de Doktr-app kunnen je helpen bij het beoordelen van de symptomen en je advies geven. Ze kunnen je ook doorverwijzen naar een psychiater of psycholoog.

Krijg snel hulp in de Doktr-app

Veelgestelde vragen

Hier hebben we enkele korte vragen en antwoorden over bipolaire stoornis verzameld.

• Wat komt eerst, de depressie of de manie/hypomanie?

  De symptomen verschillen van persoon tot persoon. Je kunt een of meer depressies doormaken voordat je je eerste manische of hypomane periode krijgt. Een bipolaire stoornis kan ook beginnen als een manie.

• Wat is erfelijker, depressie of bipolaire stoornis?

  Een bipolaire stoornis is erfelijker dan depressie.

• Kun je een hypomane periode hebben zonder er schade van te ondervinden?

  Een hypomane fase heeft niet noodzakelijk dezelfde impact op je werk, beoordelingsvermogen en relaties als een manische periode. Veel mensen beschrijven hun hypomane toestand als gekoppeld aan creativiteit, en er zijn talloze voorbeelden van muzikale en literaire werken die tijdens hypomane periodes zijn ontstaan.

  Het is ook gebruikelijk om aanvankelijk opgewonden te zijn op een manier die energie geeft en voor creativiteit zorgt, maar daarna minder functioneel te worden.

• Kan een test uitwijzen of je een bipolaire stoornis hebt?

  Nee, er bestaat geen eenvoudige test om de diagnose van een bipolaire stoornis te stellen. Je kunt echter wel een verwijzing krijgen voor een onderzoek waaruit kan blijken of je een bipolaire stoornis hebt.

  Een bipolair onderzoek is gebaseerd op wat je vertelt over je symptomen, je medische voorgeschiedenis en wat de arts of psycholoog ziet en waarneemt tijdens het gesprek met jou.